یائسگی

یائسگی چیست؟

همه زنان دریک دوره از زندگی خودبه طور طبیعی دچار کاهش هورمون های جنسی شده و دوره باروری آنها کاهش میابد. به ایندوره در زنان یائسگی می گویند .

یائسگی یکی از مراحل طبیعی و مهم زندگی است  که مشخصه اصلی آن پایان باروری و قطع قاعدگی است . گذشت یک سال از قطع کامل قاعدگی به این معنی است که یائسگی اتفاق افتاده است. 

آشنایی با تغییرات جسمی روحی و روانی به زنان کمک میکند  که بدانند چه چیزی در انتظار آنها است و بتوانندبا آمادگی بیشتری خود را با این تغییرات تطبیق دهند و از این دوره زندگی خود به اندازه کافی لذت ببرند.

سن یائسگی زنان :

زمان شروع یائسگی در زنان متفاوت است ولی به طور کلی زنان این پدیده را بین 42 تا 58 سالگی یا دیرتر تجربه میکنند.(متوسط 51 سال) گاهی نیز خانم ها دچار یائسگی زودرس در سن جوانی می شوند.

یائسگی زودرس به چه معناست؟

یائسگی زودرس را برخی به معنای قطع ناگهانی دوره عادت ماهانه در زمانی بین دهه دوم تا چهارم زندگی خانم‌‌ها می‌دانند اما اغلب قطع کامل عادت ماهانه در طول 12 ماه پیش از رسیدن به 40 سالگی، یائسگی زودرس قلمداد می‌شود.

وقتی یائسگی زودرس اتفاق می‌افتد، عملکرد رحم و تخمدان‌ها هم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و خانم یائسه، دیگر قادر به فرزندآوری نخواهد بود؛ یعنی همزمان با یائسگی زودرس، قدرت باروری خانم‌ها هم از بین می‌رود.

 ژنتیک، عوامل محیطی، آلاینده‌ها، استرس، برخی عمل‌های جراحی (مانند برداشتن رحم و تخمدان)، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی می‌توانند در بروز یائسگی زودرس، موثر باشند.

چگونگی وقوع یائسگی

هورمون های استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان ها ترشح میشوند سیکل قاعدگی را تنظیم کرده و در لانه گزینی سلول تخم و اسقرار حاملگی  نقش مهمی دارند.

هورمون استروژن علاوه بر نقش فوق ،در سالم نگه داشتن استخوانها ، تنظیم سطح کلسترول خون و حفظ قابلیت ارتجاعی پوست وعروق نقش موثری دارد.

تغییرات عمده در یائسگی ناشی ازتغییراتی است که در عملکرد تخمدان هاذ و توقف ترشح هورمون ها  و در نتیجه توقف تخمک گذاری اتفاق می افتد.

3تا5 سال قبل از قطع کامل قاعدگی زنان وارد مرحله پیش یائسگی می شوند.

علایم یائسگی و چگونگی تطابق با آنها :

شدت این علایم در افراد مختلف متفاوت است. به طور کلی علایم شامل موارد ذیل است:

1-   بی نظمی و قطع عادت ماهانه : این بی نظمی که ناشی از شروع یائسگی است بهصورت کاهش زمان و حجم خونریزی می باشد. در صورت وجود خونریزی زیاد یا قاعدگی طولانی مدت ( بیش از 10روز یا فاصله کمتر از 3هفته بین قاعدگی ها ) لازم است باپزشک مشورت کنید.

2-   گرگرفتگی و تعریق شبانه : این علامت شایع است . در این حالت فرد به طورناگهانی دچار احساس گرما و سوزش در سر و گردن و قفسه سینه میشود که ممکن است به صورت موجی در کل بدن پخش شود. 

همزمان فرد دچار تعریق شده و پس از آن بدن وی سرد میشود در بسیاری از موارد گرگرفتگی 30 ثانیه تا 5 دقیقه طول می کشد.

وقتی دچار گرگرفتگی هستید اقدامات زیر را انجام دهید:

به فضای خنک بروید و لباس خود را کم کنید یک نوشیدنی مانند آب یا آبمیوه خنک بنوشید بادبزن یا یک وسیله خنک کننده همراه داشته باشید. لباس با رنگ روشن ونخی بپوشید .شبها در جای خنک با تهویه کافی بخوابید . از لباس خواب و ملافه نخی استفاده کنید.

3-     تغییرات تمایلات و فعالی جنسی : ممکن است در حوالی یائسگی بعضی از افراد دچارکاهش و برخی دچار افزایش فعالیت جنسی شوند در هر صورت تا وقتی یک سال از قاعدگی نگذشته باشد باید از روش پیشگیری از باداری استفاده کرد.

4-     خشکی واژن: تغییرات هورمونی در دوره یائسگی سبب نازکی وخشکی و کاهش خاصیت ارتجاعی واژن و در نتیجه احساس سوزش و خارش می شود. 

استفاده ازکرم های حاوی استروژن و ژل های نرم کننده ، مقاربت را آسان تر و لذت بخش تر میکند. خوشبختانه امروزه با استفاده از دستگاه لیزر واژینال میتوان به راحتی این مشکل خشکی واژن در یائسگی  را برطرف کرد.

5-     خستگی ومشکلات خواب: احساس خستگی علامت شایعی در دوران یائسگی  به خواب رفتن و زود از خواب بیدار شدن ممکن است وجود داشته باشد. اجتناب ازمصرف کافیین و مصرف یک شیر قبل از خواب به رفع مشکلات خواب شبانه کمک می کند.

6-     تغییرات خلقی: به نظر میرسد که زنان در دوره یائسگی تحریک پذیر تر و غمگین تر اند و تغییرات خلق آنها بیشتر است. این مسئله علاوه بر تغییرات سطح استروژن می تواند ناشی از استرس های خانوادگی و عکس العمل افراد و همسران شان در این دوره باشد. 

تمرینات ورزشی به کاستن این استرس ها کمک می کند. خصوصا یوگا وتکنیک های شل کردن عضلات.

7-     سایر تغییرات جسمانی: سایر تغییرات عبارتند از: افزایش وزن وتجمع بافت چربی، کاهش توده عضلانی، کوچک شدن اندازه پستانها ، سردرد، مشکلات حافظه،سفتی ودرد عضلات ومفاصل.

گرفتگی و تعریق شبانه شایعترین علامت یائسگی است.

عوارض یائسگی

برخی ازاثرات یائسگی در طولانی مدت ظاهر می شود که این علایم ناشی از اثرات استروژن روی استخوان ها، قلب، مثانه، وازن وپوست می باشد.

1-     پوکی استخوان: در اثر کاهش استروژن از دست رفتن بافت استخوانی تسریع شده و منجر به شکستگی لگن، مهره، مچ، استخوان خاجی و سایراستخوانهای بدن می شود.

پیشگیری از پوکی استخوان :

·        تغذیه صحیح: دریافت میزان کافی کلسیم و ویتامینD ، سویا وفرآورده های آن ، حذف کافئین و غذاهای پر ادویه

·        تمرینات ورزشی: پیاده روی و ورزشهای سبک

·        قطع مصرف سیگار و الکل

·        حفظ وزن مناسب و پیشگیری از زمین خوردن

·        اسکن استخوان هر دو سال یکبار

2-     بیماریهای قلبی و عروقی: بعد از یائسگی بعلت کاهش استروژن خطربیماریهای قلبی و عروقی افزایش می یابد.

3-       اختلالات ادراری- تناسلی:  بی اختیاری ادراری یا دفع بی اختیار ادرار موقع عطسه ، سرفه، خنده ، دویدن وپایین رفتن از پله از جمله عوارض کاهش استروژن در دوره بعد از یائسگی است. این عوارض بامداخله پزشک و درمان بهبود می یابد.

4-     اثر بر روی پوست و مو: خشکی و چروک پوست و رشد سریع موی صورت دربالای لب و زیر چانه از عوارض کاهش استروژن است. بهتر است در معرض دود سیگارقرارنگیرید و کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرید.

پیشگیری

·        تغذیه صحیح : چربی کمتر و میوه و سبزی بیشترمصرف کنید.

·        به طور منظم ورزش کرده و وزن مناسب را برای خودحفظ کنید

·        سیگار نکشید و مصرف الکل را قطع کنید

·        معاینات دوره ای منظم پستان توسط متخصص زنان

·        انجام تست دهانه رحم و ماموگرافی

·        برسی تیروئید بطور سالیانه

·        برسی چربی های خون

·        درمان فشار خون بالا