بدین منظور لازمست افراد بیماردرجامعه رابه کمک غربالگری یافت و بطور زودرس تحت درمان قرار داد .

غربالگری سرطان :  

غربالگری عبارت است از استفاده از معاینه و آزمایش های ساده در بین افراد سالم جامعه برای شناختن افرادی که بیماری خاصی را دارند ولی هنوز علامتی پیدا نکرده اند.

 مثال هایی از آن عبارتند از انجام ماموگرافی دوره ای برای تشخیص زودرس سرطان پستان یا بررسی سیتولوژی پاپ اسمیر برای تشخیص زودرس سرطان گردن رحم.

بررسی های غربالگری به شرطی انجام می شوند که آزمایش به حد کافی حساس و اختصاصی باشد(مثبت یا منفی کاذب کمی داشته باشد)، امکانات و نیروی انسانی لازم برای پوشش دادن تقریبا تمام افراد مورد نظر در اختیار باشد.

 برای افراد جامعه راحت و پذیرفتنی باشد، تشخیص زودرس بر سیر درمان و سرنوشت بیمار تاثیر واضح داشته باشد و با توجه به شیوع بیماری و مرگ ومیر ناشی از آن در جامعه مورد نظر، و سایر عوامل مؤثر، اثربخشی غربالگری در مقایسه با هزینه و نیروی صرف شده معقول باشد.

 بر اساس شواهد موجود، انجام غربالگری برای تشخیص زودرس سرطان های زیر، در شرایطی که امکانات آن موجود باشد قابل پیشنهاد هستند:

 - پستان :

 با معاینات دوره ای هر ماهه توسط خود بیمار و هر ۳ سال معاینه بالینی (توسط پرستار دوره دیده، ماما یا پزشک) از سن ۲۰ سالگی به بعد و معاینه بالینی سالانه و ماموگرافی سالانه از سن ۴۰ به بعد. گردن رحم- با پاپ اسمیرپس از سن ۲۱-۱۸ سالگی 

زنان‌ چاق باید بیشتر تحت معاینات تشخیصی سرطان پستان قرار گیرند.

تحقیقات جدید ثابت کرده است که زنان مبتلا به چاقی یا اضافه وزن بیشتر احتمال دارد تشخیص تومور های سرطانی پستان در آنها با تاخیر انجام شود. همچنین تشخیص سرطان پستان در این زنان تا زمانی که بزرگی تومور ها به دوسانتی متر برسد سخت است.
به همین خاطر زنان مبتلا به اضافه وزن یا چاق باید نسبت به زنان دیگر در فواصل زمانی کوتاه تر تحت معاینه قرار گیرند .

- کولون ورکتوم :

از سن ۵۰ سالگی با بررسی خون مخفی مدفوع به طورسالانه یاسیگموئیدوسکوپی هر ۵ سال یا هر دو باهم یا کولونویکوپی یا باریم انمای دابل کنتراست هر ۵ سال

 - پروستات :

با معاینه بالینی و بررسی سالانه  PSA  سرم از سن ۵۰ سالگی به بعد(در افرادی که بیش از ۱۰ سال عمر برای آنها قابل پیش بینی است) لازم به ذکر است که در گروه هایی از بیماران که به دلیل زمینه ژنتیک و خانوادگی در معرض شیوع بیشتری از یک یا چند نوع سرطان می باشند.

 لازم است غربالگری اختصاصی آن گروه یعنی با شدت و کیفیت دقیق تری انجام شود.
مثل خانواده بیماران مبتلا به آدنوم فامیلیال کولون یا د ر جهش ژن brca.

● انجمن سرطان آمریکا برای غربالگری سرطان سینه این اصول راهنما را پیشنهاد می‌کند:

 - زنان از سن ۴۰ سالگی برای بیماریابی سرطان پستان هر سال ماموگرافی انجام دهند.

 - معاینه شخصی پستان باید از ۲۰ سالگی ٱغاز شود. و از ۴۰ سالگی به بعد هر سال باید دکتر این معاینه را انجام دهد. پیش از ۴۰ سالگی که زمینه خاصی برای سرطان پستان ندارند، باید هر سه سال یک بار بوسیله دکتر معاینه شوند. 

- از ۵۰ سالگی به بعد مردان و زنان باید برای سرطان‌های روده‌ بزرگ و راست روده مورد بررسی قرار گیرند. غربالگری افرادی که در معرض خطر بیشتر این سرطان هستند، از سنین پایین‌تر آغاز می‌شود. 

- زنان باید به طور مرتب تست “پاپ اسمیر” ( Pop smear ) را برای سرطان گردن رحم انجام دهند. پاپ اسمیر باید ۳ سال پس از اولین تماس جنسی یا در سن ۲۱ سالگی- هر کدام زودتر بود- شروع شود.

 - مردان بالای ۵۰ سال باید هرسال معاینه انگشتی راست روده (توش رکتال) و آزمایش آنتی‌ژن‌ اختصاصی پروستات (PSA) را انجام دهند. 

- مردانی که در معرض خطر بیشتر این سرطان هستند، باید این آزمایش را در سن ۴۵ سالگی آغاز کنند.

لازم به یادآوری با رعایت نکات زیر می توان سرطان پستان را در مراحل اولیه تشخیص داد :

- با معاینات ماهیانه سینه و تشخیص زود به هنگام توده در سینه 

- با معاینات مکرر هر ۶ ماه توسط پزشک 

- با انجام ماموگرافی از ۴۰ سالگی همه زنان از سن ۲۰ سالگی باید خودآزمایی پستان را انجام دهند و نسبت به وضعیت طبیعی پستان های خود اگاهی داشته باشندوهر گونه تغییر جدید راهر چه زودتر به پزشک اطلاع دهند.

بهترین زمان معاینه ماهیانه:

قبل از یائسگی بهترین زمان ۵تا۱۰روز بعد از قاعدگی وپس از یائسگی یک روز از ماه مثلا اول هر ماه مراحل خود آزمایی : 

۱-مشاهده
۲- لمس مرحله

مشاهده:

 جلوی آینه بایستید وبه ظاهر اندازه وشکل پستان در حالت های مختلف دست دقت کنید. ابتدا دستها در کنار بدن قرار داده ونگاه کلی به تمام قسمتهای پستان نمایید. دست ها را بالای سر برده وبه قسمتهای خارجی پستان دقت کنید. 

برای بهتر دیدن قسمت های تحتانی پستان دست ها را پشت سر ببرید. و در نهایت دست ها را به کمر فشار دهید وکمی به جلو خم شوید در این حالت به قسمت های فوقانی پستان توجه کنید.

مرحله لمس:

روی یک سطح صاف بخوابید ویک بالش زیر سرتان قرار دهید.
ابتدا در شروع با کف دست در جهت عقربه های ساعت دنبال توده بگردید ، سپس بانوک سه انگشت وسط دست مقابل در حالی که در کنار هم قرار دارند بصورت حرکات کوچک دایره وار از مرکز به سمت خارج در جهت عقربه های ساعت بدنبال توده بگردید.

پس توجه کنید که :
نواحی زیر بغل وقسمت های فوقانی پستان ها راحتما” از نظروجود توده بررسی کنید و هر گونه تغییر ظاهری در پوست پستان را مهم تلقی کنید.

 درنهایت :
به ترشحات دقت کنید .تر شحات یک طرفه خونی که از یک مجرا خارج می شوند را مهم تلقی کنید.

نتیجه گیری : سرطان پستان را می توان در مراحل ابتدائی تشخیص داد و بدین ترتیب از مرگ و میر و عوارض آن پیشگیری کرد ! برای این هدف باید کمی وقت بگذاریم ،حوصله را مختصری بیشتر کنیم و دقیقتر باشیم ! 

توجه کنید در صورتیکه سرطان پستان در مراحل پایینتر تشخیص داده شده، بجای اینکه کل پستان برداشته شود فقط بخشی که همراه غده است تخلیه می شود و بقیه پستان برای بازسازی در آینده باقی می ماند.

● تشخیص زودرس سرطان دهانه ‏ی رحم

پاپ اسمیر روشی مؤثر در تشخیص زودرس سرطان دهانه‏ی رحم است که در آن با یک معاینه ساده چند سلول از دهانه رحم برداشته شده و زیر میکروسکوپ پس از رنگ آمیزی دیده می شود و در صورتی که تغییرات سلولی در جهت بدخیم شدن از خود نشان بدهد برای پیشگیری از ایجاد تومور و مشکلات بعدی ، اقدامات زودرس انجام می شود.

 این کار در همه خانم هایی که فعالیت جنسی را آغاز کرده اند( پس از ازدواج ) انجام می شود و مخصوصاً افرادی که از سن پائین فعالیت جنسی را آغاز کنند به دلیل خطر بیشتر باید مورد توجه خاص قرار گیرند. 

در کشورهای غربی که ارتباط جنسی آزاد است و احتمال ارتباط با چند نفر وجود دارد این خطر بالاتر است در این جوامع هم تعداد مبتلایان به سرطان گردن رحم بیشتر است و هم ابتلا در سنین پائین تر دیده می شود. 

برای انجام پاپ اسمیر پزشک شما را معاینه کرده و در همان حالت با استفاده از یک وسیله چوبی یا برس ظریف چند سلول ازقسمت ابتدائی گردن رحم برداشته و روی یک قطعه شیشه‏ ی نازک می گذارد و با یک اسپری یا محلول خاص آنرا فیکس می کند تا خراب نشود و به بخش پاتولوژی می فرستد. 

پزشک پاتولوژیست این سلول ها را زیر میکروسکوپ مشاهده می کند و در صورت وجود تغییرات مشکوک در آن، گزارش می کند و پزشک زنان با توجه به این گزارش ،تصمیم برای درمان داروئی یا نمونه برداری مجدد می گیرد.

برای انجام پاپ اسمیر به این نکات توجه کنید:

 ۱- در هنگام عادت ماهیانه پاپ اسمیر انجام ندهید، زیرا وجود خون تشخیص دقیق را مشکل می سازد.
 ۲- از ۲۴ ساعت قبل از انجام پاپ اسمیر از نزدیکی بدون کاندوم خودداری کنید، چون نتیجه پاپ اسمیر را مخدوش می کند.
۳- از ۴۸ ساعت قبل از انجام پاپ اسمیر، استفاده از داروهای واژینال (شیاف و پماد) را قطع کنید.