وازکتومی
وازکتومی ( vasectomy) «بستن لوله مردان» متداولترین عمل جراحی در مردان برای پیشگیری از بارداری است. فرد امکان فرزنددار شدن را از خود سلب می‌کند و امکان بازگشت هم تا ۶۰٪ وجود دارد (vasovasostomy).
وازکتومی یکی از روشهای متداول و موثردر جلوگیری از باروری مردان می باشد. در این روش با جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفۀ عبور اسپرم از بیضه به سمت پروستات و مجرای اداری دارد را مسدود می کنند
.
در بین انواع مختلف پیشگیری از بارداری، وازکتومی موفق‌ترین آنها محسوب می‌شود.
عمل وازکتومی سرپایی و بسیار ساده بوده و فرد ۳۰ دقیقه پس از عمل قادر به راه رفتن و رانندگی خواهد بود. پس از این عمل رنگ و بو و طعم و حجم منی و قدرت نعوظ و انزال تغییری نمیکند و فقط عامل باروری (اسپرم) مسدود می‌گردد.
این روش با بی حسی موضعی و درد کم و جراحی کوتاه مدت و ارزان قیمت است. درصد موفقیت 98درصد می‌باشد
عوارض جراحی بسیار کم و شامل احتمال خونریزی و یا عفونت جراحی در کوتاه مدت و یا درد بیضه به طور موقتی، و بندرت مزمن، می‌باشد. و فواید این روش، قابلیت باز کردن مجدد وازکتومی، ارزان بودن و دوره نقاهت کوتاه مدت آن می باشد.
ایا وازکتومی باعث ناتوانی جنسی می گردد
هرگز ولی موارد متعدد دیده می‌شود که بیمار پس از وازکتومی از کم شدن توانایی و یا تمایل جنسی شاکی می‌باشد که دلیل آن، تأثیر روحی انجام وازکتومی می‌باشد و از نظر علمی وازکتومی تأثیری جسمی بر روی توانایی جنسی ندارد. در صورت بروز دردهای طولانی مدت و آزار دهنده پس از وازکتومی احتیاج به باز کردن مجدد وازکتومی یا برداشت کامل لولۀ وازدفران می باشد.
وازدفران مجرای عبور اسپرم از بیضه به طرف پروستات و مجرای ادراری جهت اضافه شدن اسپرم به مایع انزالی منی می‌باشد که با انسداد این مجرا، باعث تهی شدن مایع منی از اسپرم می‌گردد و در نتیجه مایع خروجی انزالی حاوی اسپرم نمی‌باشد، لذا منجر به باروری نمی‌گردد.
روش انجام وازکتومی
وازکتومی از طریق برش کوچکی بر روی پوست در مسیر مجرای وازدفران انجام می‌گیرد. این برش معمولاً بر روی ساک بیضه(اسکلروتوم) و یا به ندرت قسمت تحتانی شکم انجام می‌گردد. سپس با باز کردن بافت زیر پوست و آزاد کردن مجرای وازدفران، قسمتی از مجرا برش داده شد و دو سر آزاد آن، با نخ جراحی مسدود می گردد.
در روشی که به نام وازکتومی بدون برش معروف می‌باشد بدون برش پوست با تیغ جراحی، از طریق سوراخ کوچکی بر روی پوست، به محل مجرای وازدفران دسترسی پیدا کرده و وازکتومی انجام می‌گردد.
درد بعد از وازکتومی
از عوارض دیررس وازکتومی درد می‌باشد.این درد ممکن است دائمی و یا هنگام تحریک جنسی و نزدیکی باشد دلیل بروز درد در بعضی افراد به درستی مشخص نیست. ممکن است افزایش فشار حرکت اسپرم، در لوله مسدود شده، عامل آن باشد ولی عوامل عصبی و روحی معمولاً بسیار تأثیر گذار است.
به هر حال درمان درد در بیمارانی که درد باعث آزار طولانی مدت می گردد باز کردن مجدد مجرای وازدفران و یا خارج کردن تمامی مسیر لولۀ وازدفران می باشد (Vasoepididymectomy) که خود این اقدام روش هزینه‌بر و زمان‌بر است.
وازکتومی و نارسایی جنسی
وازکتومی از نظر علمی تأثیری بر روی ناتوانی جنسی در رفتار سکس فرد ندارد و منجر به کاهش و یا افزایش تمایل و توانایی جنسی نمی‌گرد و
اسپرم ساخته شده در بیضه هنگام نزدیکی در مسیر لولۀ وازدفران حرکت می‌کند و پس از رسیدن به محل وازکتومی
هرچه فاصله زمانی بین انجام وازکتومی و جراحی باز کردن لوله کمتر باشد و تکنیک انجام جراحی بهتر باشد، شانس موفقیت عمل بیشتر خواهد شد. بهترین زمان کمتر از ۲ سال فاصله زمانی و در فردی که بیش از ۱۰ سال از وازکتومی گذشته باشد کمترین درصد موفقیت انتظار می‌رود.
روش باز کردن مجدد وازکتومی
بر خلاف وازکتومی که اقدامی ارزان قیمت، سریع و از نظر تکنیکی آسان می‌باشد، باز کردن آن روشی مشکل، زمان‌بر، و گران‌قیمت است. بهترین روش انجام به روش میکروسرجری (استفاده از میکروسکوپ و بزرگنمایی حین جراحی) می‌باشد و دقت و ظرافت حین جراحی تعیین کننده می باشد.
اقدامات لازم بعد از وازکتومی
۲۴ ساعت استراحت پس از انجام وازکتومی لازم است. مسکن و در صورت صلاحدید پزشک جراح، آنتی‌بیوتیک لازم است. همچنین مدت حدود ۳ ماه پس از وازکتومی، زمان لازم است بگذرد تا مایع منی فرد فاقد اسپرم و کاملاً نابارور گردد.
سه ماه پس از وازکتومی لازم است آزمایش مایع منی از نظر وجود اسپرم در سه مرحله انجام گیرد و در صورتی که مقدار اسپرم صفر باشد فرد می تواند عمل را موثر و کامل بداند. لذا پس از وازکتومی تا ۳ ماه سایر اقدامات جلوگیری‌کننده از باروری مثلاً استفاده از کاندوم توصیه می‌گردد.